Mən bir daha başa düşdüm ki, hər bir xəstəliyin başında qida dayanır.
Mən Şəfa Yadigarova özümün həyat tərzinə əsaslanaraq açıq alınla deyirəm ki,
hər bir xəstəliyin başında qida və həyat tərzimiz dayanır. Bu birmənalıdır...
Şəfa Yadigarova
Həkim-dietoloq
Bəllidir ki, bütün sahələrdə mütəxəssis rəyi hər zaman önəmli olub. Hər hansı bir məsələyə və ya problemə professional yanaşma məhz mütəxəssislər tərəfindən həyata keçirilir. Bu səbəbdən sağlam həyat tərzi keçirmək istəyən hər kəsə, dəyərli oxucularımıza, Türkiyədə “İlin ən yaxşı dietoloqu” mükafatına layiq görülən həkim-dietoloq Şəfa xanım Yadigarova ilə müsahibəni təqdim edirik:Şəfa xanım, bu sahəni sevib seçmisiniz, yoxsa sizi bu sahəyə yönləndirən olub?
Bəli. Bu sahəni özüm sevib-seçmişəm. Heç bir məcburiyyət olmadan. Bizim ailəmiz ziyalı ailəsi olub. Mənim belə bir hekayəm var. Nənəmin gözləri pis görürdü. Şəkərli diabeti vardı. Mən hələ doğulmamışdım. Nənəm valideynlərimə deyirmiş ki, qızınız olacaq, adını Şəfa qoyarsız. O, həkim olacaq, hamıya işıq verəcək. Mən dünyaya gələndə nənəmin arzusu ilə adımı Şəfa qoyublar.
Yəqin ki, ailəlisiz...
Bəli, ailəliyəm. Böyük oğlumun 19, kiçik oğlumun isə 14 yaşı var. Böyük oğlum Azərbaycan İqtisad Universitetinin tələbəsidir. Kiçik oğlum Amin isə Azərbaycan yığma komandasındadır, 2019-cu il Karate üzrə Azərbaycan çempionudur. Çox adamlar fikirləşirlər ki, bəlkə mən yoldaşımla deyiləm, yox, mən yoldaşımla, ailəmlə bir yaşayıram. Uşaqlar kiçik olandan Moskvada, Ukrayna, Almaniyada və. s. oxumuşam.
Nəriman Nərimanov adına Azərbaycan Tibb Universitetinin pediatriya fakültəsini bitirmisiz. Öz sahəniz də gözəldir. Necə oldu ki, dietologiya sahəsini seçdiniz? Bax, bu da mənim ikinci həyat hekayəmdir. Hətta, bunu video şəklində etmək istəyirəm.
Mənim belimə yırtıq (qrija) diaqnozu qoydular. Bu məni çox narahat edirdi. Hətta, əməliyyat olunmağımın vacibliyini də dedilər. Həkimlər mənə həyat tərzimin dəyişməli olduğumu da məsləhət gördülər. Sizə idman olmaz dedilər, Mən də idmanı çox sevirəm. 18 ildir ki, idmanın bir çox növləri ilə məşğulam. Əlbəttə ki, bu qadağalar mənə çox pis təsir göstərdi. Mən bir həftə özümə qapandım, işə də getmədim. Sonra özümdə güc toplayaraq düşündüm ki, yəqin bunun bir əlacı var. Evdə təsadüfən sağlam qidalanma ilə bağlı bir kitab vərəqlədim, bu kitabı oxumağa başladım və beləcə həyatımı tam dəyişmək qərarına gəldim. Tam fərqli bir həyat tərzi yaşamağa başladım. Bir sözlə həyatımı 180 dərəcə dəyişdim. Mütaliə edərək öz üzərimdə işlədim. Müəyyən bir zamandan sonra gördüm ki, bu problemlərim yavaş-yavaş keçib gedir. Həyat yoldaşım 13 ildir ki, şəkərli diabetdir. Mən onun üzərində də çalışdım. Bu da öz müsbət təsirini göstərdi, şəkəri normaya düşdü. Beləcə özümün və ailəmin üzərində apardığım təcrübələrdən gördüm ki, oz problemimi də aradan qaldırdım, həyat yoldaşımın şəkəri də normaya düşdü. Mən 2 günə qərarımı verib Moskvaya oxumağa getdim. Gecəni yatıb, səhər qalxıb yoldaşıma dedim ki, təcili şəkildə mənə bilet alınmalıdır. Mən Moskvaya oxumağa gedirəm. Dedi ki, axı nəyə görə? Cavab verdim ki, mən bir daha başa düşdüm ki, hər şeyin başında qida dayanır. Mən Şəfa Yadigarova özümün həyat tərzinə əsaslanaraq açıq alınla deyirəm ki, hər bir xəstəliyin başında qida və həyat tərzimiz dayanır. Bu birmənalıdır... Hətta mən yenidən o diaqnozu təsdiq etmək üçün yoxlamalara da getdim, heç kim inanmadı ki, məndə o diaqnoz olmuşdu.
Şəfa xanım, mən müsahibə verdiyiniz verilişlərə izlədim, bu açıqlamalarınızı heç yerdə bildirməmisiniz.
Bu açıqlamalarımı ilk dəfə sizə bildirirəm. Mən Dövlət İdarəçilik Akademiyasında gənclərə seminar keçirirdim. Orda həyat hekayəmi az da olsa onlara danışdım. Çünki mən bu sahəyə öz həyat hekayəmlə gəlmişəm. Bu səbəbdən mən insanlara çağırış kimi deyirəm ki, doğrudan da həyatlarını özləri dəyişə bilərlər. Mən iki əməliyyatlıq problemimi özüm öz əlimlə, heç bir dərmansız, heç bir vasitə olmadan, qidama fikir verərək həll etmişəm.
Hətta, yırtığı belə...
Bəli. Dedim axı ki, onurğada 3 yırtıq vardı. Boyun, döş, qəfəsi və beldə. Hətta həkimlər demişdilər ki, sən bir aydan sonra heç yüngül bir çanta da götürə bilməyəcəksən.Mən özüm şəxsən bir çox idman mərkəzlərinin şəxsi simasıyam. Hətta, bu yaxınlarda mən Bakı Plates Mərkəzinin siması idim və onu qeyd edim ki, orda etdiyim hərəkətləri heç bir yırtığı olan insan edə bilməz. Yəni, mən bunları söz xatirinə deyil, sübutlarla deyirəm.
Şəfa xanım, bir az da meyvə tərəvəzlərlə qidalanma qaydasından danışaq. Günün hansı saatlarında meyvə tərəvəzlərlə qidalanmaq mümkündür?
Bəzən deyirlər saat 11:00-da, bəzən də deyirlər ki, insulin enməyinə görə saat 16:00-da.
Bu barədə nə deyərdiniz?Saat 16:00-a insulin pəncərəsi deyirlər.
O zaman meyvə tərkibli qidalardan istifadə etmək olar: yoqurt, kəsmik və meyvələr. Burada insanlarda olan problemi də nəzərə almaq lazımdır. Problemdən asılı olaraq meyvə vaxtı ya 12:00-da, ya da 16:00-da ola bilər.
Deməli Şəfa xanım saat 11:00-i təsdiqləmirsiz?
Xeyr. Saat 12:00-ni təsdiqləyirəm, o da baxır kimlərə? Ancaq saat 16:00-ü təsdiqləyirəm.
Normal səhər yeməyi necə olmalıdır?
Normal səhər yeməyi daha çox qəliz karbohidratlarla zəngin olmalidır. Təbii ki, müəyyən bitki yağlarından, yəni doymamış yağlardan ibarət olmalıdır. Burda zeytun, zeytun yağı ola bilər. Burda müəyyən çərəzlər ola bilər: Badam, qoz, fındıq, balqabaq toxumu, kətan toxumu - bunlardan səhər yeməyində istifadə etmək olar.
Gün ərzində neçə litr su içmək məsləhətdir?
Gün ərzində su içimi individualdır. Bir insanın çəkisi 100-150 kiloqramdırsa təbii ki, onun maye qəbulu fərqli olur. Ancaq orta göstərici ilə götürülür- kiloya 30 ml. Ancaq yenə də burda nəzərə alınır: əgər insanda hipertoniya - yəni təzyiq yüksəkliyi, müəyyən ürək çatmamazlığı, ödemləri varsa burda maye qəbulu nisbətən azalır.
Bu gün Azərbaycanda dietologiyaya tələbat nə dərəcədədir?
Mən hal-hazırda deyərdim ki, dietologiyaya tələbat həddindən artıq çoxdur. Çünki bütün xəstəliklərin başında onkoloji xəstəliklərdən tutmuş, ürək xəstəlikləri, ürək-damar xəstəliklərinə kimi, ümumiyyətlə, insanı sağlam həyatdan məhrum edən xəstəliklər elə özləri də qida ilə bağlıdır. Ona görə bu aktual deyil ki, insanların çoxu gözəllik üçün müraciət edir. Təbii ki, elə gözəllik üçün də insanlar sağlamlığını, cavanlığını qorumaq istəyir. Ona görə də bu gün sağlam qidalanmaya tələbat həddən artıq çoxdur. İndi sosial şəbəkələrdə müxtəlif dietlər var. İnsanlar onlardan daim istifadə edir və özləri təcrübədən keçirib görürlər ki, heç bir nəticə yoxdur və belə qənaətə gəlirlər ki, bunu mütəxəssis rəyi olmadan qəbul etmək mümkün deyil. Onlar mütəxəssisə müraciət edərkən fərqi görəndə artıq başa düşürlər ki, həqiqətən də hər bir sahənin öz bilicisi, mütəxəssisi ilə məsləhətləşmək daha məqsəduyğundur.
Şəfa xanım, mən sizə həkim-dietoloq kimi müraciət edirəm. Dırnaqarası dietoloqlara nə demək istərdiniz?
Mən bircə onu deyərdim ki, boynunuza götürdüyünüz işin öhdəsindən məsuliyyətlə gəlməlisiniz.Özünüzü bir anlıq sizə müraciət edən posientlərinizin yerinə qoyun. Bir anlıq düşünün ki, o insan sizi ümid yeri bilib, sizə pənah gətirib. Belə bir səhvi sizin üzərinizdə etsələr, fərqi yoxdur, hansı sahədə olsun, özünüzü necə hiss edərsiniz? Odur ki, xalqı-insanları aldadaraq onların hissləri, həyatları ilə oynamaq olmaz. Bu həm günahdır, həm də yolverilməzdir. Yenə də deyirəm ki, bu sizin də başınıza gələ bilər.
Arıqladıcı çaylardan istifadə etmək düzgündürmü, yoxsa düzgün deyil?
Mənim konsepsiyam “Şəfalı Həyat” konsepsiyasıdır. Bu mənim öz proektimdir. Və mənim konsepsiyamda arıqlamaqda nə çaylardan, nə də heç bir vasitələrdən istifadə etməyərək sağlam şəkildə gördüyünüz nəticələri alırıq.
Həkimlik sahəsində ən böyük uğurunuz?
Ən böyük uğurum odur ki, insanların sevgisini, inamını və rəğbətini qazanmışam. Ən böyük uğurum odur ki, həyatda öz missiyamı tapmışam. Missiyam ondan ibarətdir ki, insanlara yardımçı olum, insanlar sağlıqlarını əldə edərək uzun müddət sağlıqlı həyat yaşasınlar.
Dietologiyada kimisə özünüzə rəqib görürsünüzmü?
Mən rəqib deməzdim. Sağlam rəqabət həmişə olmalıdır ki, insan daha da irəliyə getsin. İnsanı daha da işləməyə, öz üzərində yorulmadan çalışmağa ruhlandıran, hərəkət etdirən məhz sağlam rəqabətdir. O demək deyil ki, insan kiməsə baxıb, ona bənzəməlidir. İnsan hər gün, hər dəqiqə, hər zaman özünün ən yaxşı versiyası olmağa çalışmalıdır. Bu mənim devizim, bu mənim fikrim və bu mənim düşüncəmdir.
Sizin üçün gözəllik etalonu nədir – daxili, yoxsa xarici?
Hər ikisinin birlikdə olması. Heç vaxt demək olmaz ki, yalnız xarici gözəllik insana vacibdir, və yaxud da daxili gözəllik. İnsanda hər biri olmalıdır. Mən həmişə deyirəm ki, insan növbədə dayananda bütün növbələrə düşməlidir. Bir növbədə olmamalıdır: Özü də ki, harmoniyada tarazlıq olmalıdır: həm daxili gözəllik, həm də xarici. Çünki biri olub, biri olmadıqda qeyri - tarazlıq yaradır ki, bu özü də insana zərər gətirir. Ona görə də hər şeyin tarazı, hər şeyin qızıl ortamı olması daha yaxşı olar.
Həyatda nədən qorxursunuz?
Çox düşündürücü və çox da maraqlı sualdır. Bayaqki sualınızın cavabına qayıdaq. Mənim həyatda ən böyük uğurum odur ki, insanların sevgisini, inamını və rəğbətini qazanmışam. İnsanlardan illər boyu qazandığım hörməti itirməkdən çox qorxuram.
Sualınızı cavablandırmazdan əvvəl səmimi qeyd edim ki, çox gözəl suallar tərtib etmisiniz.
Şəfa xanım Az Tv-də 1-5-ci günlər yayımlanan "Sağlam ol"verilişinin aparıcısıdır.
Şəfa xanım öz qızıl vaxtınızı sərf edib suallarımı ətraflı cavablandırdığınız üçün Sizə öz dərin minnətdarlığımı bildirir və arzu edirəm ki, daha böyük uğurlarınızla ailənizi, övladlarınızı, doğmalarınızı, posientlərinizi və sizi sevərləri hər zaman sevindirəsiniz.
Həkim dietoloq Şəfa xanımla əlaqə: +994 51 819 99 99
